سفر به نوش آباد؛ پیشنهادی برای تعطیلات - وبلاگ دانشجو

به گزارش وبلاگ دانشجو، غارها، دخمه ها، قنات ها و زیرزمین ها، از جمله مکان های دلهره آور و البته هیجان انگیزی هستند که فکر های قصه ساز و ماجراجو را در دالان های خیال به پرسه وامی دارند و با خود به گذشته می برند؛ همان جایی که به علت دوری از ما ناشناخته به نظر می رسد و از این رو عرصه تاخت و تاز تخیل و رویاست.

حالا تصور کنید این دالان سفر به گذشته نه یک غار یا زیرزمین، بلکه یک شهر زیرزمینی باشد؛ جایی که در آن حتی خیالتان را مجالی برای به پرواز درآمدن نخواهد بود؛ چرا که در این شهر زیرزمینی شما دقیقا در گذشته سیر خواهید کرد و خود را یکی از نوش آبادی هایی می بینید که در 1400 سال پیش برای در امان ماندن از یورش بیگانگان به شهر، در این پناهگاه مخفی شده اید. در شهر زیرزمینی نوش آباد، عظیم ترین شهر زیرزمینی دستکند دنیا و در بافت قدیمی شهر نوش آباد، شهری که در هفت کیلومتری کاشان و سه کیلومتری آران و بیدگل قرار گرفته است.

در ورودی شهر نوش آباد، تابلوی شهر زیرزمینی نوش آباد را جست وجو می کنیم و آن را می یابیم؛ یک تابلو ما را به ورودی شماره یک و دیگری به ورودی شماره 2 هدایت می نماید. ما ورودی شماره2 را انتخاب می کنیم. بالاخره می رسیم. ورودی شهر که با تابلوی شهر زیرزمینی نوش آباد تعیین شده، در فضایی صحن مانند قرار گرفته است؛ جایی که به آن مرکز محله تو ده می گویند و یک حسینیه در مقابل آن است.

در اطراف این فضای میدان مانند، کوچه های قدیمی با خانه هایی فرسوده که نشان از قدرت پایین مالی ساکنان آن محل است به اطراف کشیده شده اند. برای خرید بلیت ورود به شهر معطل نمی شویم؛ چرا که جز ما تنها یک گروه هفت یا هشت نفره هستند که برای تماشا این شهر آمده اند. بلیت در دست در پی راهنمای شهر، وارد این عظیم ترین دستکند که بعلاوه دارای متنوع ترین معماری در میان دستکندهایی از این نوع در دنیا، آن هم زیر بافت شهری است، می شویم. ورودی تنگ و باریک و کوتاه است. همراه من برای یک لحظه وحشت می نماید و از آمدن منصرف می گردد. اما من پر از هیجانم. بوی خاک مرطوب و خنکای دالان های تاریک مرا به وجد آورده است.

قلبم تند تند می زد. بالاخره همراه من با این شرح راهنما که تنها چند قدم اول ورودی اینچنین کوتاه و تنگ است و باقی جهت تا این میزان نفسگیر نیست به آمدن رضایت می دهد. من که از آمدن او خیالم راحت شده بود، یکباره خود را در گذشته یافتم. راهنما پیشاپیش ما حرکت می نماید و ما در پی او، تونل ها را پشت سر می گذاریم.

شهری با کاربری دفاعی

باورکردنی نیست که مردم 1400 سال پیش بدون در اختیار داشتن ابزار و وسایل کنونی و تنها با یاری نیروی بازو و ابزار ابتدایی، چنین شهری را زیرزمین حفر نموده باشند آن هم با در نظرگرفتن تمامی جزئیات: تاسیسات تهویه هوا، تله هایی که برای سردرگم کردن دشمن طراحی شده و فضاهای اختصاصی و عمومی برای پناه گرفتن مردم شهر در زمان های اضطراری. راهنما ضمن شرحاتش درباره این فضای زیرزمینی شگفتی آور می گوید: آنالیز معماری، اشیای به دست آمده از حفاری ها و هم انطباق این یافته ها با مستندات تاریخی در دسترس نشان می دهد این فضا با کاربری دفاعی طراحی و ساخته شده است.

آن گونه که او در ادامه خاطر نشان می نماید، معماری شهر نشان از طبقه اجتماعی مردم این شهر دارد. به این ترتیب که افراد متمول در فضای زیر خانه خود به بخش زیرزمینی شهر دسترسی داشته و آنجا فضایی با حریم اختصاصی همانند سوئیت های امروز داشته اند. راهنمای شهر زیرزمینی سیستم های تهویه هوا را هم نشانمان می دهد و از تله هایی که در طراحی معماری فضاهای این شهر برای گمراه یا کند کردن سرعت مهاجمان به کار رفته هم سخن می گوید.

از راهروهای باریک که تنها امکان ورود همزمان یک نفر را فراهم می نماید و ترس به دل ها می ریزد، از راه های مخفی فرار و هم از طاق هایی با ارتفاع متفاوت در ورودی و خروجی که فرد را به اشتباه انداخته و باعث اصابت سر به دیواره آن می گردد. در حالی که راهنما تاکید می نماید این قسمت تنها بخشی بسیار کوچک از این شهر چند هکتاری است، اتمام بازدیدمان را هم اعلام می نماید.

درست در آن هنگام که من در میانه راه گریز و فرار با مردم شهر در راهروهای تاریک و باریک این شهر زیرزمینی ام و روزها و شب هایی را تصور می کنم که در کنجی از این مخفیگاه روز گار می گذرانم. حتی پناهگاهم را هم انتخاب نموده ام و به این فکر می کنم چگونه باید در آن دقایق پر از وحشت سر خود را گرم کنم. آن هم در زمانه ای که خبری از تلفن همراه و اینترنت و حتی کتاب به صورت امروز آن نبوده است.